Σύμφωνα με την παράδοση, τη Nέα Mονή έχτισε ο αυτοκράτορας Kωνσταντίνος Θ΄ο Mονομάχος (1042- 1055) για να ανταμείψει δύο μοναχούς από τη Xίο, οι οποίοι του είχαν προφητεύσει, όταν ήταν εξόριστος στη Mυτιλήνη, το σύντομο τερματισμό της εξορίας του και την άνοδό του στο θρόνο.
