Μετά την ηφαιστειακή έκρηξη του 17ου αι. π.Χ. που κατακερμάτισε τη Θήρα και έθαψε την προϊστορική πόλη στο Ακρωτήρι κάτω από παχιές αποθέσεις ηφαιστειακών υλικών, το νησί μένει έρημο για αιώνες. Οι αρχαιολογικές μαρτυρίες δείχνουν ότι επανακατοικείται στα τέλη της προϊστορικής εποχής για κάποιο διάστημα, συστηματικά όμως και χωρίς διακοπή κατοικείται από τον 8ο αι. π.Χ., στους ιστορικούς πια χρόνους, όταν εγκαθίστανται Δωριείς άποικοι από τη Σπάρτη με αρχηγό τον Θήρα, στον οποίο οφείλει και το όνομά του. Το νησί, στο οποίο αναπτύσσονται αρκετοί οικισμοί σε διάφορες θέσεις, αποτελεί μια αυτόνομη κρατική οντότητα, την πόλη- κράτος της Θήρας, με αστικό κέντρο, κέντρο διοικητικό και θρησκευτικό, σε όλη την αρχαιότητα, την ομώνυμη του οικιστή Θήρα πόλη.
