Οι διάσπαρτες αρχαιότητες στην ευρύτερη περιοχή της Σπάρτης καταγράφηκαν κατά το 19ο αιώνα από ρομαντικούς ξένους περιηγητές. Η πρώτη προσπάθεια ίδρυσης μουσείου στη Σπάρτη έγινε από τον Λουδοβίκο Ροςς το 1832, αλλά δεν ευοδώθηκε. Από το 1850 γλυπτά, ανάγλυφα και επιγραφές συγκεντρώνονταν στο κτίριο της Νομαρχίας, ενώ το 1860 οι αρχαιότητες ταξινομήθηκαν σε αίθουσα του Γυμνασίου. Το Αρχαιολογικό Μουσείο της Σπάρτης ιδρύθηκε το 1875 από το Λάκωνα αρχαιολόγο Παναγιώτη Σταματάκη, σε περιοχή που είχε προβλεφθεί στο βαυαρικό Σχέδιο Πόλης. Το Μουσείο διέθετε αρχικά τρεις αίθουσες, αλλά για να στεγάσει το πλήθος των αρχαιοτήτων που αποκαλύπτονταν στις συνεχείς ανασκαφές, προστέθηκαν, διαδοχικά, μέχρι το 1934 άλλες τέσσερις αίθουσες. Το Αρχαιολογικό Μουσείο Σπάρτης στεγάζει ευρήματα από τη Σπάρτη και τη Λακωνία. Σήμερα εκτίθενται κυρίως γλυπτά και αναθήματα από τα μεγάλα ιερά. Από τα πλούσια ευρήματα των ελληνιστικών και ρωμαϊκών οικιών της Σπάρτης εκτίθενται μόνο αποσπασματικά ψηφιδωτά δάπεδα.
